Αιθουσαίο και Ιδιοδεκτικό σύστημα. Τι είναι; Δραστηριότητες ευόδωσης τους.

Αιθουσαίο και Ιδιοδεκτικό σύστημα. Τί είναι; Δραστηριότητες ευόδωσης τους. 

Αιθουσαίο Σύστημα.

Το αιθουσαίο σύστημα (vestibular system) ή διαφορετικά το σύστημα της ισορροπίας είναι ίσως το πιο σημαντικό από τα υπόλοιπα αισθητηριακά μας συστήματα και ταυτόχρονα ένα για τα οποία υπάρχει λιγότερη γνώση από την πλειοψηφία των ανθρώπων.
Τα κανάλια της ισορροπίας εντοπίζονται στο εσωτερικό αυτί και αποτελούν το αιθουσαίο σύστημα. Εξαιτίας αυτού του συστήματος, επιτυγχάνεται η προσαρμογή του σώματος μας σε κάθε φυσική αλλαγή στάσης, όπως μετατοπίζοντας το σώμα μας εμπρός, πίσω, πάνω ή κάτω. Πιο συγκεκριμένα, μας βοηθάει τόσο να διατηρούμε την ισορροπία μας αλλά ακόμη να αντιμετωπίζουμε την βαρύτητα.

Το αιθουσαίο σύστημα μας απαντά στις παρακάτω ερωτήσεις:

      Πού είναι «πάνω»;

      Πού είναι «κάτω»;

      Πού βρίσκομαι;

Μπορούμε να το διαχωρίσουμε σε πέντε μέρη:

      Ένα κινητικό κέντρο που δημιουργεί τρισδιάστατες κινήσεις.

      Ένα συναισθηματικό κέντρο αυτορρύθμισης.

      Ένα αντιληπτικό κέντρο ώστε να έχουμε αντίληψη των καταστάσεων γύρω μας.

      Ένα κέντρο χώρου/χρόνου.

      Ένα κέντρο προσανατολισμού το οποίο ενσωματώνει τα ερεθίσματα του ήχου και της όρασης στο χρόνο και το χώρο με τις αιθουσαίες πληροφορίες.

Ουσιαστικά, το αιθουσαίο σύστημα μας πληροφορεί για το πού βρισκόμαστε σε σχέση με τον χώρο και τα αντικείμενα γύρω μας. Η κάθε κίνηση του κεφαλιού επηρεάζει το αιθουσαίο σύστημα. Οι πληροφορίες σχετικά με αυτές τις κινήσεις, όπως και πληροφορίες από άλλες αισθήσεις, στέλνονται στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Όταν ο εγκέφαλος συνδυάζει όλες αυτές τις πληροφορίες, έχει την δυνατότητα να «καταλάβει» που βρίσκεται το σώμα μας, ποια πρέπει να είναι η θέση του σε κάθε κίνηση, και ποιες είναι οι κατάλληλες κινήσεις των ματιών.

Ιδιοδεκτικό σύστημα.

Το ιδιοδεκτικό σύστημα (proprioceptive system) είναι αυτό που μας πληροφορεί για την επίγνωση του σώματος μας. Εξαιτίας αυτού γνωρίζουμε που βρίσκεται το κάθε μέλος του σώματος μας σε σχέση με τα υπόλοιπα και πώς κινούνται το ένα σε σχέση με το άλλο.

Οι αισθητηριακοί υποδοχείς στις αρθρώσεις, τους τένοντες και τους χόνδρους σε συνδυασμό με τους υποδοχείς βαρύτητας στο αιθουσαίο σύστημα, μας παρέχουν πληροφορίες όσον αφορά την στάση μας και πώς την αλλάζουμε όταν χρειάζεται. Όλοι οι μύες και οι τένοντες στέλνουν συνεχώς πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση του σώματος μας. Αυτή η διαδικασία συμβαίνει μέσω πολύ μικρών ιδιοδεκτικών υποδοχέων που εντοπίζονται στο δέρμα, τις μυϊκές ίνες, τους συνδέσμους και τους χόνδρους. Αυτοί οι υποδοχείς παρέχουν την αίσθηση της στάσης και της κίνησης.

Τα μικρά αισθητηριακά κύτταρα στους μύες μας ενεργοποιούν ώστε να αισθανόμαστε την κίνηση του σώματος μας. Χωρίς αυτή την πληροφόρηση δεν θα ήμασταν ικανοί να κάνουμε εύκαμπτες κινήσεις ή να παραμείνουμε σε μία σταθερή στάση. Τέλος, οι σπουδαιότεροι υποδοχείς ιδιοδεκτικών υποδοχέων βρίσκονται στους μύες των ματιών, των χεριών και του λαιμού. Κατ’ αυτό τον τρόπο αυτές οι περιοχές συνεισφέρουν στον οπτικο-κινητικό συντονισμό.

 Πιο συγκεκριμένα το ιδιοδεκτικό σύστημα:

•προωθεί την ενημερότητα της στάσης του σώματος μας.

•βοηθά τον κινητικό έλεγχο και κινητικό προγραμματισμό.

•μελετά την τοποθέτηση των άκρων και του κορμού.

Δραστηριότητες διέγερσης αιθουσαίου και ιδιοδεκτικού συστήματος σε παιδιά:

      «Η ζωηρή μπάλα»

Εξοπλισμός: Μπάλα πιλάτες, στεφάνι χουλα-χουπ.

Εύκολη εκδοχή: Το παιδί κάθετε πάνω στην μπάλα την οποία έχουμε τοποθετήσει μέσα στο στεφάνι και ισορροπεί (χωρίς βοήθεια) ενώ έχει τα πόδια του σταθερά στο πάτωμα.

Δυσκολότερη εκδοχή: Το παιδί αναπηδά πάνω-κάτω ενώ κάθετε στην μπάλα και κουνώντας τα πόδια του δίνει την φορά που θέλει. Η δραστηριότητα μπορεί να γίνει πιο δύσκολη εάν το παιδί ταυτόχρονα πετά αντικείμενα (τα οποία του δίνουμε) μέσα σε κάποιο στόχο.

Σημείωση: οι γοφοί και τα γόνατα του παιδιού πρέπει να είναι σε γωνία 90^ο ενώ τα πόδια του δεν πρέπει να βγαίνουν έξω από το στεφάνι.

      «Η κινούμενη μπάλα»

Εξοπλισμός: Μπάλα πιλάτες (πιθανώς ένα αντιολισθητικό χαλάκι).

Το παιδί κάθετε με την κοιλιά του πάνω στη μπάλα (μπρούμυτα) και χρησιμοποιώντας τα χέρια του προσπαθεί να «μετακινηθεί» χωρίς να πέσει από την μπάλα (ο ενήλικας μπορεί να κρατά τα πόδια του παιδιού που βρίσκονται στον αέρα για να το βοηθά)

Εύκολη εκδοχή: Το παιδί κινείται μόνο του χωρίς βοήθεια.

Δυσκολότερη εκδοχή: Το παιδί μπορεί κατά την διάρκεια της δραστηριότητας να μαζεύει αντικείμενα από το έδαφος και να μας τα δίνει ή να τα πετά σε κάποιον στόχο.

Σημείωση: Η παραπάνω δραστηριότητα πρέπει να γίνεται ελεγχόμενα, σταθερά και με συνέπεια.

      «Βαδίζω με τα χέρια μου»

Το παιδί σε οκλαδόν στάση και με τα χέρια δίπλα στο σώμα του να ακουμπάνε το πάτωμα, κάνει αναπηδήσεις στηριζόμενο σε αυτά.

Εύκολη εκδοχή: Το παιδί σηκώνεται ώσπου να «ξεκολλήσει» η λεκάνη από το πάτωμα.

Δύσκολη εκδοχή: Το παιδί προσπαθεί να μετακινηθεί κατ’ αυτό τον τρόπο.

Σημείωση: Η παραπάνω δραστηριότητα είναι αρκετά δύσκολη οπότε θα χρειαστεί εξάσκηση ώστε να καταφέρει το παιδί να την ολοκληρώσει.

      «Τραμπολίνο»

Το παιδί πηδά πάνω σε ένα τραμπολίνο.

Εξοπλισμός: Τραμπολίνο.

Εύκολη διαδικασία: Το παιδί κάνει πηδηματάκια και πηδώντας κινείται κυκλικά πάνω στο τραμπολίνο.

Δυσκολότερη διαδικασία: Την ώρα που το παιδί πηδά πάνω στο τραμπολίνο, του πετάμε αντικείμενα π.χ. μπάλα τα οποία πιάνει ή κάνουμε κινήσεις τις οποίες μιμείται π.χ. Σήκωσε το δεξί σου χέρι και πιάσε το αριστερό σου γόνατο!».

      «Τράβα το σχοινί!»

Το παιδί (σε πρήνη θέση) τραβάει με τα χέρια του ένα σκοινί το οποίο είναι δεμένο στον τοίχο και προσπαθεί να μετακινηθεί μέχρι να φτάσει να τον ακουμπήσει.

Εξοπλισμός: Σχοινί.

Διαβάθμιση: Ένα ελαστικό σχοινί δυσκολεύει αυτόματα την διαδικασία.

Τέλος, οι παραπάνω δραστηριότητες πρέπει να είναι αποδεκτές από το παιδί κατά την διάρκεια της εκτέλεσης τους. Επιπλέον, επειδή τα παραπάνω ερεθίσματα είναι ιδιαιτέρως έντονα κατά την διάρκεια της δραστηριότητας βεβαιωθείτε ότι το παιδί μπορεί να ανταποκρίνεται οπτικά και ακουστικά και σε κάθε περίπτωση σταματήστε εάν βλέπετε ότι το παιδί υπερφορτώνεται και δυσανασχετεί.    

Μπουρνάκα Αικατερίνη, Εργοθεραπεύτρια.

                

Πηγή: http://www.ipaideia.gr/ti-einai-to-aithousaio-kai-idiodektiko-sistima-drastiriotites-euodosis-tous.htm