Πρώιμη παρέμβαση σε παιδιά και ο ρόλος της εργοθεραπείας.

                           Πρώιμη παρέμβαση σε παιδιά και ο ρόλος της εργοθεραπείας. 

Τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού είναι αυτά που το  γεμίζουν με νέα ερεθίσματα και εμπειρίες καθώς επίσης το οδηγούν στη γνωστική, κοινωνική και σωματική του ανάπτυξη. Πιο συγκεκριμένα, τα 3 πρώτα χρόνια της ζωής των παιδιών μας είναι ιδιαίτερα κρίσιμα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους, ειδικά αν παρατηρήσουμε κάποια καθυστέρηση ή κάποιον περιορισμό στην φυσιολογική τους ανάπτυξη. Στην περίπτωση, λοιπόν, αυτή η εργοθεραπεία μπορεί πραγματικά να βοηθήσει τα παιδιά αυτά να αναπτύξουν περισσότερο τις δεξιότητες τους.

Ιδιαίτερα, η πρώιμη παρέμβαση είναι μια συλλογή από θεραπείες και υπηρεσίες υποστήριξης που παρέχει σε παιδιά με αναπηρίες ή που έχουν πιθανότητα να παρουσιάσουν αναπηρία, ηλικίας από 0 έως 3 ετών, την δυνατότητα να φτάσουν στο μέγιστο βαθμό της ανάπτυξης τους. Η εργοθεραπεία είναι μία από τις πολλές υπηρεσίες που  παρέχονται ως μέρος της πρώιμης παρέμβασης και είναι επωφελής τόσο για παιδιά τα οποία έχουν διαγνωστεί με κάποια αναπηρία (π.χ. Σύνδρομο  Down, αυτισμό κ.ά.) όσο για παιδιά που δεν έχουν ακόμη κάποια σαφή διάγνωση.

Η εργοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει παιδιά με κάποια  σωματική ή ψυχική κατάσταση η οποία σχετίζεται με υψηλή πιθανότητα καθυστερήσεων,  να βελτιώσουν τις κινητικές, γνωστικές, αισθητηριακές και επικοινωνιακές δεξιότητες καθώς και την εμπλοκή τους στο παιχνίδι με τελικό  στόχο την ενίσχυση της ανάπτυξης τους, , την ελαχιστοποίηση των πιθανοτήτων για αναπτυξιακή καθυστέρηση,  και την παροχή βοήθειας στις οικογένειες τους  στην κάλυψη των αναγκών των βρεφών και των νηπίων τους.

Αναλυτικότερα, παιδιά τα οποία ανήκουν σε κάποια από τις παρακάτω κατηγορίες κρίνονται ως αυτά που θα επωφεληθούν από προγράμματα  πρώιμης παρέμβασης:

•  Νοητική υστέρηση.
•   Προβλήματα ακοής.
•   Προβλήματα όρασης.
•   Σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές.
•   Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές.
•   Αυτισμός.
•  Εγκεφαλική βλάβη.
•  Μαθησιακές δυσκολίες.

 Στην συνέχεια, ο εργοθεραπευτής αξιολογεί το παιδί και θέτει από κοινού στόχους με την οικογένεια καθώς επίσης συζητά μαζί τους για τις δραστηριότητες τις οποίες μπορούν να κάνουν κατά την διάρκεια της ημέρας για να βοηθήσουν τα παιδιά τους  να ενισχύσουν τις ικανότητες τους και να ενεργοποιήσουν την διαδικασία της μάθησης και αυτό γιατί κεντρικό δόγμα της εργοθεραπείας είναι η ενσωμάτωση της θεραπείας σε καθημερινές δραστηριότητες που έχουν νόημα και αξία τόσο για το παιδί όσο και για την οικογένεια. Η οικογένεια εκπαιδεύεται από τον θεραπευτή για τις δραστηριότητες εκείνες που μπορεί να ακολουθήσει για να συνεχίσει την θεραπεία του παιδιού στο σπίτι και το σχολείο, αλλά επιπλέον ο θεραπευτής προσαρμόζεται στους ρυθμούς και τις ανάγκες της οικογένειας για να εξασφαλίσει ότι οι θεραπείες συνεχίζονται  από τους ίδιους τους γονείς στο σπίτι, μέσα από απλές καθημερινές δραστηριότητες που βοηθούν το παιδί.

Οι εργοθεραπευτές πέρα από το ιδιωτικό χώρο θεραπειών χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο το φυσικό περιβάλλον που ζει και δραστηριοποιείται το παιδί (σπίτι, σχολείο, κλινική) και βοηθούν την οικογένεια και το παιδί να επιτύχουν σε όλες τις δραστηριότητες της καθημερινότητας και αυτοφροντίδας (παιχνίδι, καθαριότητα, σίτιση, ένδυση), την κοινωνική συμμετοχή, την επικοινωνία και την εργονομική διευθέτηση του περιβάλλοντος ώστε να είναι ασφαλέστερο, μέσα από σκόπιμες δραστηριότητες και παιχνίδι που σκοπό έχουν να αναπτύξουν:

1. κινητικές και νευρομυϊοσκελετικές δεξιότητες (οπτικοκινητικός συντονισμός, αδρή/λεπτή κινητικότητα, αμφίπλευρος συντονισμός, πλευρίωση, κινητικός σχεδιασμός, εύρος κίνησης, στοματοκινητικός έλεγχος, μυϊκός τόνος, ωρίμανση αντανακλαστικών), 
2. γνωστικές δεξιότητες ( μνήμη, προσοχή, συγκέντρωση, σειροθέτηση, σύνθεση και γενίκευση της μάθησης),
3. αισθητικοκινητικές δεξιοτητες (απτική, οπτική, οσφρητική, ιδιοδεκτική, αιθουσαία, ακουστική, γευστική αισθητηριακή καταγραφή και επεξεργασία) 
4. αντιληπτικές δεξιότητες (στερεογνωσία, γραφαισθησία, κιναισθησία, χωρικές θέσεις, οπτική συνέχεια) και
5. ψυχοκοινωνικές δεξιότητες (αυτοέλεγχος, αυτοαντίληψη, δυαδική και ομαδική αλληλεπίδραση, αυτοέκφραση) κ.ά. 

Τελικός στόχος του εργοθεραπευτή είναι να καταστήσει το παιδί ικανό να συμμετέχει στις καθημερινές ανάγκες και υποχρεώσεις του, μέσα απο δραστηριότητες που έχουν νόημα για το ίδιο και στις οποίες επιθυμεί να συμμετέχει.

Μπουρνάκα Αικατερίνη, Εργοθεραπεύτρια.

Πηγές: 

Golos, A., Sarid, M., Weill, M., & Weintraub, N. (2011). Efficacy of an early intervention program for at-risk preschool boys: A two-group control study. American Journal of Occupational Therapy, 65, 400–408. 

The American Journal of Occupational Therapy, 2004. Occupational Therapy Services in Early Intervention and School-Based Programs. [online] Available at: <http://ajot.aota.org/article.aspx?articleid=1872046>  [Accessed at 2  April 2016].

The American Occupational therapy Association, Inc., 2016.  Occupational Therapy in Early Intervention: Helping Children Succeed. [online] Available at:< http://www.aota.org/about-occupational-therapy/professionals/cy/articles/early-intervention.aspx > [Accessed at 2  April 2016].