Ισορροπία & συντονισμός κινήσεων: Οι δύο απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των γνωστικών δεξιοτήτων.
Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται γνωστό στο ευρύ κοινό οτι η ισορροπία, ο συντονισμός κινήσεων και γενικότερα οι σωματικές δεξιότητες επηρεάζουν ή ακόμη καλύτερα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ακαδημαϊκή μάθηση, την συμπεριφορά, την προσοχή και την εστίαση των παιδιών. Συγκεκριμένα, η επιτυχία στο σχολείο και γενικότερα στην μάθηση του παιδιού εξαρτάται από την ανάπτυξη των κινητικών δεξιοτήτων, της στάσης του σώματος, την ανάπτυξη της όρασης και του οπτικοκινητικού συντονισμού.
Το σύστημα ισορροπίας του εγκεφάλου (παρεγκεφαλίδα), είναι ένα καθοριστικό κομμάτι για την ανώτερη μάθηση και την επίλυση προβλήματος. Τόσο η ισορροπία όσο και ο αμφίπλευρος συντονισμός είναι θεμελιώδους σημασίας για την υποστήριξη της όρασης του παιδιού και κατ' επέκταση για το διάβασμα, η στάση του σώματος για δραστηριότητες όπως το να αντιγράψει σημειώσεις απο τον πίνακα και η προσοχή για να ακούσει και να διατηρήσει τις πληροφορίες που δέχεται από τον δάσκαλο. Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε αυτούς τους τομείς, συχνά έχουν δυσκολίες στις κινητικές δεξιότητες όπως για παράδειγμα να πηδήξουν, να κάνουν ποδήλατο, να κολυμπήσουν, να δέσουν τα κορδόνια τους κ.λ.π.
Πολλές φορές τα παιδιά που δυσκολεύονται σε θέματα ισορροπίας και συντονισμού κινήσεων δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να λάβουν ειδικά προγράμματα που παρέχονται απο το εκπαιδευτικό σύστημα ενώ παράλληλα δεν "ταιριάζουν" σε κάποια διαγνωστική κατηγορία. Εξαιτίας του γεγονότος ότι φαίνονται κανονικά-τυπικά παιδιά μέσα στην τάξη και γιατί έχουν νοημοσύνη άνω του μέσου όρου, συχνά, φαίνεται να συμπληρώνουν τα ελλείμματα στις κινητικές δεξιότητες και τις δυσκολίες στασικού ελέγχου κάνοντας ασκήσεις γραφείου, κάτι το οποίο συχνά θεωρείται "αρκετό", αλλά δεν τα οδηγεί στην πλήρη ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους. Όλα απο αυτά τα παιδιά είναι συνήθως πολύ έξυπνα και πρόθυμα να μάθουν, αλά παραμένουν πίσω εξαιτίας των κινητικών τους ελλειμμάτων και των δυσκολιών ελέγχου της στάσης του σώματος, πράγμα το οποίο οδηγεί στην "αποσύνδεση" του εγκεφάλου και της ανώτερης μάθησης. Το λυπηρό είναι οτι πολλές φορές αυτά τα παιδιά χάνονται μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα και δεν λαμβάνουν την απαραίτητη παρέμβαση που χρειάζονται για να επιτύχουν την απαραίτητη γνωστική ανάπτυξη.
Παιδιά που έχουν βιώσει αναπτυξιακή καθυστέρηση, χρόνιες λοιμώξεις του αυτιού ή κάποιο τραυματικό γεγονός κατά την γέννηση, φαίνεται κάποιες φορές να είναι επιρρεπή σε ζητήματα ισορροπίας και συντονισμού, καθώς μεγαλώνουν. Επειδή η ισορροπία και η ακοή του παιδιού έχουν έναν αριθμό νευρικών "οδών" απο κοινού, οι μαθησιακές δυσκολίες συχνά δημιουργούνται όταν κάποιο γεγονός διαταράσσει τις συνάψεις του εγκεφάλου που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία και την ερμηνεία πληροφοριών. Επιπλέον, το παιδί μπορεί να έχει διατηρήσει ένα πρωτόγονο αντανακλαστικό, όπως το Συμμετρικό Αυχενικό Αντανακλαστικό το οποίο μπορεί να εμποδίσει τον στασικό έλεγχο και μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα, καμπουριαστή στάση και δυσκολίες προσοχής, στο σχολείο. Στο βιβλίο "Attention, Balance and Coordination: The A.B.C. of Learning Success", η Sally Goddard Blythe αναφέρει: " 'Οταν το παιδί αποκτήσει ανεξαρτησία στην κίνηση, η ελευθερία του καθίσταται ικανή: ο αμφίπλευρος ρυθμός, η ευελιξία, ο κινητικός σχεδιασμός και ο κινητικός έλεγχος. Ο στατικός έλεγχος και η ισορροπία είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη αυτών των ανώτερων δεξιοτήτων".
Σημάδια που πιθανώς υποδηλώνουν θέματα ισορροπίας και συντονισμού...
Αν το παιδί έχει κάποιο "θέμα" στην ισορροπία και τον συντονισμό κινήσεων πιθανώς να παρατηρείται κάποιες απο τις παρακάτω συμπεριφορές:
Δραστηριότητες ευόδωσης ισορροπίας και συντονισμού κινήσεων:
Ακολουθούν 3 δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε για να αναπτύξετε την ισορροπία και τον συντονισμό κινήσεων και γενικότερα τις κινητικές δεξιότητες των παιδιών σας. Ενώ το παιδί κάνει τις δραστηριότητες μπορεί να φοράει ακουστικά και να ακούει μουσική. Η μουσική θα το βοηθήσει στις γνωστικές δεξιότητες αφου στοχεύει αμέσως στο ακουστικό σύστημα και την ισορροπία.
Δραστηριότητα 1η: "Αισθητηριακά βήματα!"
Η δραστηριότητα αυτή είναι πολύ βοηθητική αφού βοηθά στην αισθητηριακή ολοκλήρωση, την ισορροπία και τον συντονισμό κινήσεων και μπορεί να εφαρμοστεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους στο σπίτι. Για να κάνετε αυτή τη δραστηριότητα το μόνο που θα χρειαστείτε είναι αισθητηριακά στεπερ, τα οποία θα έχετε τοποθετήσει σε μια ευθεία γραμμή. Το παιδί πρέπει να πατήσει το πόδι πάνω τους και να ακολουθήσει τη διαδρομή εναλλάσσοντας πόδι κάθε φορά. Αν δυσκολεύεται μπορείτε να κρατάτε το χέρι του, ενώ όσο τελειοποιεί τη δραστηριότητα μπορείτε να το παροτρύνεται να περπατήσει προς τα πίσω. Αυτή η δραστηριότητα καλό θα ήταν να γίνεται 3 φορές την εβδομάδα με ένα σετ 5 διαδρομών τη φορά.
Δραστηριότητα 2η: "Άλματα!"
Για αυτή τη δραστηριότητα θα χρειαστείτε μία μπάλα ισορροπίας. Το παιδί πρέπει να κάνει τουλάχιστον 5 πηδηματάκια ή και περισσότερα αν μπορεί. Αρχικά μπορείτε να βρίσκεστε πίσω του για να το ελέγξετε αν χάσει την ισορροπία του και όσο ο καιρός περνά το παροτρύνεται να πηδήσει πιο γρήγορα και πιο ψηλά.
Δραστηριότητα 3η: "ΕΖ Βήματα!"
Tα "ΕΖ βήματα" είναι μία απο τις καλύτερες δραστηριότητες για την ευόδωση της ισορροπίας και του συντονισμού κινήσεων. Το μόνο που χρειάζεστε είναι τον εξοπλισμό (ΕΖ στεπερ). Το παιδί βάζει τις πατούσες του στα κύπελλα και κρατά σφιχτά τα σχοινιά με τα χέρια του, ώστε να μην πέσει. όταν το παιδί νοιώσει ασφαλές χρησιμοποιεί και ελέγχει τόσο τα πόδια του όσο και τα χέρια του για να καταφέρει να περπατήσει. Ελέγξετε ώστε το έδαφος που βαδίζει να είναι σταθερό. Το παιδί αρχικά βαδίζει προς τα εμπρός και όσο τελειοποιεί την άσκηση κάνει μεγαλύτερα βήματα ακόμη και προς τα πίσω, ενώ εσείς είστε πάντα δίπλα του.
Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να δείτε τις δραστηριότητες που αναφέρθηκαν:
Παιδιά που έχουν βιώσει αναπτυξιακή καθυστέρηση, χρόνιες λοιμώξεις του αυτιού ή κάποιο τραυματικό γεγονός κατά την γέννηση, φαίνεται κάποιες φορές να είναι επιρρεπή σε ζητήματα ισορροπίας και συντονισμού, καθώς μεγαλώνουν. Επειδή η ισορροπία και η ακοή του παιδιού έχουν έναν αριθμό νευρικών "οδών" απο κοινού, οι μαθησιακές δυσκολίες συχνά δημιουργούνται όταν κάποιο γεγονός διαταράσσει τις συνάψεις του εγκεφάλου που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία και την ερμηνεία πληροφοριών. Επιπλέον, το παιδί μπορεί να έχει διατηρήσει ένα πρωτόγονο αντανακλαστικό, όπως το Συμμετρικό Αυχενικό Αντανακλαστικό το οποίο μπορεί να εμποδίσει τον στασικό έλεγχο και μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα, καμπουριαστή στάση και δυσκολίες προσοχής, στο σχολείο. Στο βιβλίο "Attention, Balance and Coordination: The A.B.C. of Learning Success", η Sally Goddard Blythe αναφέρει: " 'Οταν το παιδί αποκτήσει ανεξαρτησία στην κίνηση, η ελευθερία του καθίσταται ικανή: ο αμφίπλευρος ρυθμός, η ευελιξία, ο κινητικός σχεδιασμός και ο κινητικός έλεγχος. Ο στατικός έλεγχος και η ισορροπία είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη αυτών των ανώτερων δεξιοτήτων".
Σημάδια που πιθανώς υποδηλώνουν θέματα ισορροπίας και συντονισμού...
Αν το παιδί έχει κάποιο "θέμα" στην ισορροπία και τον συντονισμό κινήσεων πιθανώς να παρατηρείται κάποιες απο τις παρακάτω συμπεριφορές:
- Προβλήματα στην εκτέλεση δραστηριοτήτων, κατάλληλων για την ηλικία του παιδιού.
- Δυσκολίες στην εκμάθηση κινητικών δεξιοτήτων ( κουτσό στο ένα πόδι, πηδηματάκια, άλματα εμποδίων).
- Καθυστέρηση σε αναπτυξιακά ορόσημα (βάδιση, μπουσούλημα, εδραίωση της καθιστής θέσης).
- Αδεξιότητα κινήσεων και έλλειψη συντονισμού σε αθλήματα, κατέβασμα σκαλιών κ.λ.π.
- Δυσκολίες σε δραστηριότητες που απαιτούν οπτικοκινητικό συντονισμό ( δέσιμο κορδονιών, κόψιμο με ψαλίδι, κούμπωμα κουμπιών).
- Το παιδί επιλέγει δραστηριότητες που δεν απαιτούν σωματική δραστηριότητα (διάβασμα, video games, παρακολούθηση τηλεόρασης).
Δραστηριότητες ευόδωσης ισορροπίας και συντονισμού κινήσεων:
Ακολουθούν 3 δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε για να αναπτύξετε την ισορροπία και τον συντονισμό κινήσεων και γενικότερα τις κινητικές δεξιότητες των παιδιών σας. Ενώ το παιδί κάνει τις δραστηριότητες μπορεί να φοράει ακουστικά και να ακούει μουσική. Η μουσική θα το βοηθήσει στις γνωστικές δεξιότητες αφου στοχεύει αμέσως στο ακουστικό σύστημα και την ισορροπία.
Δραστηριότητα 1η: "Αισθητηριακά βήματα!"
Η δραστηριότητα αυτή είναι πολύ βοηθητική αφού βοηθά στην αισθητηριακή ολοκλήρωση, την ισορροπία και τον συντονισμό κινήσεων και μπορεί να εφαρμοστεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους στο σπίτι. Για να κάνετε αυτή τη δραστηριότητα το μόνο που θα χρειαστείτε είναι αισθητηριακά στεπερ, τα οποία θα έχετε τοποθετήσει σε μια ευθεία γραμμή. Το παιδί πρέπει να πατήσει το πόδι πάνω τους και να ακολουθήσει τη διαδρομή εναλλάσσοντας πόδι κάθε φορά. Αν δυσκολεύεται μπορείτε να κρατάτε το χέρι του, ενώ όσο τελειοποιεί τη δραστηριότητα μπορείτε να το παροτρύνεται να περπατήσει προς τα πίσω. Αυτή η δραστηριότητα καλό θα ήταν να γίνεται 3 φορές την εβδομάδα με ένα σετ 5 διαδρομών τη φορά.
Δραστηριότητα 2η: "Άλματα!"
Για αυτή τη δραστηριότητα θα χρειαστείτε μία μπάλα ισορροπίας. Το παιδί πρέπει να κάνει τουλάχιστον 5 πηδηματάκια ή και περισσότερα αν μπορεί. Αρχικά μπορείτε να βρίσκεστε πίσω του για να το ελέγξετε αν χάσει την ισορροπία του και όσο ο καιρός περνά το παροτρύνεται να πηδήσει πιο γρήγορα και πιο ψηλά.
Δραστηριότητα 3η: "ΕΖ Βήματα!"
Tα "ΕΖ βήματα" είναι μία απο τις καλύτερες δραστηριότητες για την ευόδωση της ισορροπίας και του συντονισμού κινήσεων. Το μόνο που χρειάζεστε είναι τον εξοπλισμό (ΕΖ στεπερ). Το παιδί βάζει τις πατούσες του στα κύπελλα και κρατά σφιχτά τα σχοινιά με τα χέρια του, ώστε να μην πέσει. όταν το παιδί νοιώσει ασφαλές χρησιμοποιεί και ελέγχει τόσο τα πόδια του όσο και τα χέρια του για να καταφέρει να περπατήσει. Ελέγξετε ώστε το έδαφος που βαδίζει να είναι σταθερό. Το παιδί αρχικά βαδίζει προς τα εμπρός και όσο τελειοποιεί την άσκηση κάνει μεγαλύτερα βήματα ακόμη και προς τα πίσω, ενώ εσείς είστε πάντα δίπλα του.
Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να δείτε τις δραστηριότητες που αναφέρθηκαν:
Συγκεντρωτικά, αν το παιδί εμφανίζει δυσκολίες συντονισμού κινήσεων και ισορροπίας και δεν μπορεί να φέρει εις πέρας δραστηριότητες που απαιτούν κινητικές δεξιότητες πιθανώς να έχει παράλληλα δυσκολίες κινητικού σχεδιασμού καθώς και ένα υποανάπτυκτο αιθουσαίο και ιδιοδεκτικό σύστημα, γεγονός που επηρεάζει τις γνωστικές δεξιότητες του και την επιτυχία του στο σχολείο.
Μπουρνάκα Αικατερίνη, Εργοθεραπεύτρια.
Πηγή:
Ιntegrated Learning Strategies, 2016., Balance and Coordination: Why kids get "lost in the system" without mastery of balance and coordination [online]. Available at: <http://ilslearningcorner.com/2016-06-balance-coordination-kids-get-lost-system-without-mastery-balance-coordination/> Accessed at: 10 June 2016.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου