Αισθητηριακή δίαιτα: Τι είναι και πώς βοηθά το παιδί;

Αισθητηριακή δίαιτα: Τι είναι και πώς βοηθά το παιδί;

                        

                         

Όταν αναφερόμαστε στην "αισθητηριακή δίαιτα" ουσιαστικά αναφερόμαστε σε όλα τα αισθητηριακά ερεθίσματα (ακουστικά, οπτικά, γευστικά, απτικά, οσφρητικά, ιδιοδεκτικά και αιθουσαία) που  χρειάζεται ένα άτομο ώστε να φέρει εις πέρας τις καθημερινές του δραστηριότητες, σε ένα υψηλό επίπεδο.
 Όλοι μας καθημερινά "εφαρμόζουμε" τρόπους, τις περισσότερες φορές ασυνείδητα, που μας βοηθούν να αυτο-ρυθμιζόμαστε. Για παράδειγμα, μετά από ένα μεγάλο meeting ή μιας μεγάλης διάρκειας εκπαίδευση, κάνουμε πράγματα όπως να στρυφογυρίζουμε στην θέση μας, να σηκωνόμαστε για να πάρουμε νερό,  να κουνάμε νευρικά το στυλό μας, να ασχολούμαστε με τα μαλλιά μας, να "δαγκώνουμε" την εσωτερική μεριά απο τα μάγουλα μας, να μασάμε τσίχλα ή κάποια καραμέλα κλπ. Όλα από τα παραπάνω μας βοηθούν να διατηρούμε το κατάλληλο επίπεδο εγρήγορσης και ουσιαστικά να διατηρούμε την προσοχή μας.
Τα παιδιά που έχουν δυσκολίες στην επεξεργασία της αισθητηριακής εισροής πιθανώς να χρειαστούν ένα "χρονοδιάγραμμα" αισθητηριακών δραστηριοτήτων, ώστε να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις καθημερινές δραστηριότητες.  Αυτός είναι και ο στόχος μιας αισθητηριακής δίαιτας. 

Το κλειδί για μια επιτυχημένη δίαιτα είναι να βρείτε την "βέλτιστη αισθητικοκινητική εισροή" που χρειάζεται ένα παιδί πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά απο μία δραστηριότητα. Φυσικά για κάθε παιδί οι ανάγκες είναι διαφορετικές και δεν θα βρείτε μία δίαιτα που ταιριάζει σε όλα τα παιδιά. Κάθε μία θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να ταιριάζει στις ανάγκες του παιδιού και την κατάσταση.


Ποιος μπορεί να επωφεληθεί από μία αισθητηριακή δίαιτα;

Παιδιά που έχουν διαταραχές αισθητηριακής επεξεργασίας, προερχόμενες απο διάφορες διαγνώσεις ή συμπεριφορές, μπορούν να επωφεληθούν. Πιο αναλυτικά, μπορεί να είναι διαγνώσεις όπως Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος, Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας, Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα, μαθησιακές δυσκολίες, αναπτυξιακές καθυστερήσεις, σύνδρομο εύθραυστου χ κ.ά. 


Ποιος μπορεί να φτιάξει μια αισθητηριακή δίαιτα;


Στην ιδανική περίπτωση, ένας εργοθεραπευτής ο οποίος έχει εμπειρία στην αισθητηριακή επεξεργασία, θα πρέπει να είναι ο επιστήμονας που θα αξιολογήσει το παιδί και θα καθορίσει την δίαιτα του παιδιού. Για να μπορέσει όμως μια αισθητηριακή δίαιτα να λειτουργήσει θα πρέπει ολόκληρη η ομάδα ( εκπαιδευτικοί, οικογένεια, θεραπευτές και γιατροί)  να ακολουθεί και να γνωρίζει την δίαιτα του εργοθεραπευτή.


Πληροφορίες που θα σας βοηθήσουν να φτιάξετε μια αισθητηριακή δίαιτα...

Για να δημιουργήσετε μια επιτυχημένη δίαιτα θα πρέπει  να παρέχετε την κατάλληλη συχνότητα, διάρκεια και ένταση αισθητηριακών εμπειριών ώστε το παιδί να διατηρεί το κατάλληλο επίπεδο διέγερσης. Ο εργοθεραπευτής δημιουργεί μια δίαιτα αξιολογώντας τις ανάγκες του παιδιού για ορισμένα ερεθίσματα, μέσω της παρακολούθησης και της εμπλοκής με το παιδί. Πιθανώς, ο εργοθεραπευτής να χρησιμοποιήσει κάποιο ερωτηματολόγιο που θα δώσει στον εκπαιδευτικό για να συλλέξει περισσότερες πληροφορίες.  Για να καταφέρει να φτιάξει έναν όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερο πρόγραμμα, ο εργοθεραπευτής απαντά στις παρακάτω ερωτήσεις:

• Πότε παρουσιάζει το παιδί  "σύγχυση"/αναστάτωση, και τι πυροδότησε αυτή τη συμπεριφορά;
• Αποτελούν οι μεταβάσεις πρόβλημα για το παιδί;
• Έχει το παιδί συγκεκριμένες προτιμήσεις σε τρόφιμα ή υφάσματα; Υπάρχουν τρόφιμα και υφάσματα που απεχθάνεται;
• Εμφανίζει το παιδί δυσκολίες στις σχέσεις με τους συνομηλίκους; Παίζει πολύ έντονα με άλλα παιδιά ή προτιμά να μένει μόνο του;
• Έχει το παιδί δυσκολίες αδρής κινητικότητας, για παράδειγμα να σκοντάφτει και να πέφτει συχνά;Έχει δυσκολίες ισορροπίας και συντονισμού κινήσεων;
• Εμφανίζει δυσκολίες λεπτής κινητικότητας π.χ. δυσκολίες στη γραφή, στη χρήση του ψαλιδιού, στα κουμπώματα και στις λαβές;
• Ενοχλείτε αν φέρει σε επαφή το πρόσωπο ή το χέρι του με κάποια πράγματα π.χ. αφρό, κόλλα, άμμο, δακτυλομπογιές κλπ;
• Αντιδρά πολύ άσχημα στο κούρεμα, το κόψιμο των νυχιών, το μπάνιο ή άλλες μορφές προσωπικής υγιεινής;

Αισθητηριακή δίαιτα... 

Μετά από μια εκτενή αξιολόγηση ο εργοθεραπευτής ξεκινά την αισθητηριακή δίαιτα για να βοηθήσει το παιδί να "αντιμετωπίσει" τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα ο εργοθεραπευτής:

• Εμπλέκει το παιδί σε δραστηριότητες που απολαμβάνει να κάνει.
• Καθορίζει τα περιβάλλοντα στα οποία θα κάνει την δίαιτα.
• Σχεδιάζει τις δραστηριότητες και τα διαλείμματα αυτών.
• Χρησιμοποιεί ειδικό εξοπλισμό.
• Εμπλέκει τους εκπαιδευτικούς στην δίαιτα και ενθαρρύνει την συμμετοχή στο περιβάλλον της τάξης.
• Εμπλουτίζει με οπτικά προγράμματα τη δίαιτα.
• Χρησιμοποιεί ποικιλία αισθητηριακών βοηθημάτων. 

 Αρθρογράφος: Μπουρνάκα Αικατερίνη, Εργοθεραπεύτρια.


Πηγή:

Gowing hands on  kids, 2015., What is a sensory diet? [online] Available at <http://www.growinghandsonkids.com/what-is-a-sensory-diet.html> Accessed at 16 Juli 2016.

http://www.ksde.org/Portals/0/Communications/Topil-SensoryPresentation.pdf