Τα 10 πιο κοινά αισθητηριακά θέματα σε παιδιά με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας (Δ.Α.Ε)

Τα 10 πιο κοινά αισθητηριακά "θέματα" σε παιδιά με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας (Δ.Α.Ε).

Κάθε παιδί είναι μοναδικό, με τον ίδιο τρόπο που κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός, αν και όλοι μας έχουμε κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Πολλοί από εμάς γνωρίζουν το αίσθημα της ζήλιας, της αμφιβολίας, της χαράς, της λύπης κ.λ.π. Τα παιδιά με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας (Δ.Α.Ε) έχουν επίσης κάποια κοινά χαρακτηριστικά για τα οποία θα γίνει λόγος στη συνέχεια.

1. " Δεν αγγίζει ακατάστατα- τσαπατσούλικα πράγματα" (Απτικό).

      

Τα περισσότερα παιδιά έχουν κάποια άποψη σχετικά με τα πράγματα που τους αρέσει και όχι, να αγγίζουν. Για παράδειγμα τα χνουδωτά αρκουδάκια έχουν σχεδόν καθολική αποδοχή απο όλα τα παιδιά, σε λιγότερα αρέσει η αίσθηση όταν βάζουν το χέρι τους μέσα σε μία κολοκύθα για να βγάλουν τους σπόρους της και σε πολύ λιγότερα  θα αρέσει να ακουμπήσουν το δάχτυλο τους στο αγκάθι μιας τριανταφυλλιάς. Για τα παιδιά όμως, με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας, η  επιλογή αυτή είναι κάτι πολύ πιο βαθύ απο μια προτίμηση. Συγκεκριμένα, πρόκειται για μια έγνοια ή ακόμη περισσότερο για μια ανάγκη να αισθάνονται ή όχι συγκεκριμένα πράγματα. 

Ένα παιδί που είναι υπερ-ευαίσθητο στα απτικά ερεθίσματα, πιθανώς να:

• Αποφεύγει ή να ενοχλείται από τo απαλό άγγιγμα.
• Ενοχλείται από συγκεκριμένα υφάσματα, υφές ή ρούχα.
• Ενοχλείται από ετικέτες ρούχων.
• Ενοχλείται από κολλώδη υφές στο πρόσωπο ή τα χέρια του.
• Έχει αποστροφή σε αγκαλιές, χάδια, φιλιά κ.λ.π.
• Αναζητά έντονη πίεση.
• Στριμώχνεται σε σφιχτά μέρη.
• Ξαπλώνει κάτω απο το στρώμα.
• Προτιμά βαριές κουβέρτες.

Ένα παιδί που είναι υπο-ευαίσθητο στα απτικά ερεθίσματα, πιθανώς να:

• Αγγίζει τους γύρω του (ακόμη και όταν αυτό δεν ενδείκνυται).
• Έχει μια πολύ έντονη επιθυμία να αγγίζει όλες τις υφές.
• Επιθυμεί τη βαριά εργασία ή "σκληρές" (απτικά) δραστηριότητες.
• Αναζητά στενά μέρη (όπως αναφέρθηκε και σε υπερευαίσθητα παιδιά).
• Ξαπλώνει κάτω απο το στρώμα (όπως αναφέρθηκε και σε υπερευαίσθητα παιδιά).
• Προτιμά βαριές κουβέρτες (όπως αναφέρθηκε και σε υπερευαίσθητα παιδιά).
• Παρουσιάζει ένα ασυνήθιστα, χαμηλό ή υψηλό, όριο πόνου.

     2. " Αποσπάται η προσοχή του πολύ εύκολα" (Οπτικό).

Τα παιδιά τείνουν να παρατηρούν πράγματα τα οποία οι μεγάλοι παραβλέπουν, γεγονός το οποίο είναι πολύ θετικό γνώρισμα της παιδικής ηλικίας. Αλλά τα παιδιά με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας πολλές φορές είναι περισσότερο ή λιγότερο επηρεασμένα από φωτεινά, αστραφτερά και κινούμενα πράγματα γύρω τους.

Ένα παιδί που είναι υπερ-ευαίσθητο στην οπτική διέγερση, πιθανώς να:

• Ενοχλείται απο το φως ή τους λαμπτήρες φθορισμού.
• Ενοχλείται από συγκεκριμένα πατρόν.
• Έχει δυσκολία να διαβάσει κείμενα υψηλής αντίθεσης μεταξύ φόντου και γραμμάτων (π.χ. λευκό-μαύρο).
• Τρίβει τα μάτια του συχνά, στραβίζει, βλεφαρίζει.

Ένα παιδί που είναι υπο-ευαίσθητο στην οπτική διέγερση, πιθανώς να:

• Αναζητά έντονα την οπτική διέγερση.
• Έλκεται έντονα απο το φως.
• Κοιτάζει εντονα κάποια αντικείμενα, ιδιαιτέρως, τα κινούμενα.
• Επιδεικνύει έντονο ενδιαφέρον για καθρέφτες και γενικά αστραφτερά αντικείμενα. 

    3."Έχει πρόβλημα με την ισορροπία του" (Αιθουσαίο).

Όλα τα παιδιά πρέπει να μάθουν να ισορροπούν, και ενώ για κάποια παιδιά αυτό κατακτιέται δύσκολα, άλλα φαίνεται να γεννιούνται με μία φυσική ικανότητα στο να αναρριχώνται, να σκαρφαλώνουν και να ισορροπούν. Παρακάτω ακολουθούν κάποια σημάδια Διαταραχής Αισθητηριακής Επεξεργασίας που σχετίζονται με την ισορροπία. 

Ένα παιδί που είναι υπερ-ευαίσθητο στην αίσθηση της ισορροπίας, πιθανώς να:

• Φοβάται τις πτώσεις.
• Έχει ανασφάλεια βαρύτητας.
• Μην θέλει να αφήσει το πόδι του απο το έδαφος.
• Έχει κακή ισορροπία, πιθανώς να πέφτει συχνά.

Ένα παιδί που είναι υπο-ευαίσθητο στην αίσθηση της ισορροπίας πιθανώς να:

• Μην παρατηρεί εαν πέφτει.
• Μην είναι ικανό να ανακτήσει την ισορροπία του.
• Πέφτει εύκολα.
• Να μην ζαλίζεται όταν κάνει σβούρες.

    4. "Γκρινιάζει για το φαγητό- Τρώει πολύ επιλεκτικά" (Γευστικό).

Δεν χωρά αμφισβήτηση οτι στα περισσότερα παιδιά αρέσουν συγκεκριμένα φαγητά όπως για παράδειγμα οι τηγανιτές πατάτες και τα hot dog. Τα παιδιά όμως που έχουν γευστικές Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας έχουν αυξημένη ή μειωμένη ευαισθησία στις γεύσεις και τις υφές που εισάγονται στο στόμα τους. 

Ένα παιδί που είναι υπερ-ευαίσθητο στην γευστική διέγερση, πιθανώς να:

• Είναι ευαίσθητο σε υφές φαγητών.
• Είναι ευαίσθητο στο βούρτσισμα των δοντιών.
• Τρωει πολύ συγκεκριμένες υφές και γεύσεις (π.χ. μόνο κρέμες).
• Αντιμετωπίζει προβλήματα στοματοκινητικού συντονισμού. 
• Έχει καθυστέρηση στον λόγο.
• Προτιμά να τρώει τα ίδια φαγητά κάθε μέρα.

Ένα παιδί που είναι υπο-ευαίσθητο στην γευστική διέγερση,πιθανώς να:

• Αναζητά γευστική διέγερση.
• Αναζητά φαγητά με έντονη γεύση (π.χ. καυτερά, πικάντικα, ξινά).
• Μασά και να πιπιλίζει πράγματα όπως στυλό, μανίκια απο μπλούζες, κ.λ.π.
• Προτιμά έντονες υφές π.χ. τραγανά φαγητά, παγάκια κ.λ.π.

   5. "Δεν αντέχει αρκετές μυρωδιές" (Οσφρητικό).

Όλοι μας έχουμε αγαπημένες και λιγότερο επιθυμητές μυρωδιές. Σε κάποιους από εμάς πιθανώς να αρέσουν μυρωδιές όπως το σκόρδο ή η βενζίνη ενώ άλλοι μπορεί να τις απεχθάνονται. Αλλα για τα παιδιά με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας κάποιες μυρωδιές μπορούν να τους προκαλέσουν δεκαπλάσια ενόχληση, ακόμη και να τους προκαλέσουν έντονη δυσαρέσκεια. 

Ένα παιδί που είναι υπερ-ευαίσθητο σε μυρωδιές πιθανώς να:

• Αγχώνεται ή να ζαλίζετε από συγκεκριμένες οσμές.
• Παρατηρεί μυρωδιές που οι υπόλοιποι δεν παρατηρούν.
• Ταράζεται ή να έχει μια έκρηξη θυμού στην μυρωδιά κάποιων ουσιών.

Ένα παιδί που είναι υπο-ευαίσθητο σε μυρωδιές, πιθανώς να:

• Αναζητά την μυρωδιά από όλα τα αντικείμενα γύρω του.
• Αναζητά πολύ δυσάρεστες οσμές όπως αυτή των σκουπιδιών ή των περιττωμάτων. 

    6. "Δεν μπορεί να καθίσει χωρίς να κινείται/ είναι υπερκινητικό/ ζητά κίνηση συνεχώς" 

          (Ιδιοδεκτικό).

Σε σχεδόν όλα τα παιδιά αρέσει η κίνηση, όταν όμως αυτή δείχνει να τα φοβίζει, ή αντίθετα να την αναζητούν μανιωδώς,πιθανώς να υπάρχει κάποια Διαταραχή Αισθητηριακής Επεξεργασίας. 

Ένα παιδί που είναι υπερ-ευαίσθητο στην κίνηση, πιθανώς να:

• Επιδεικνύει ευαισθησία στην κίνηση.
• Αποφεύγει κούνιες και άλλα παιχνίδια που έχουν έντονες κινήσεις.
• Φοβάται την είσοδο και παραμονή του σε αυτοκίνητα.
• Εμφανίζεται αδρανές και αργό.
• Προτιμά καθιστικές δραστηριότητες σε αντίθεση με το κινητικό παιχνίδι.
• Κινείται για να ηρεμήσει.

Ένα παιδί που είναι υπο-ευαίσθητο στην κίνηση, πιθανώς να:

• Εμπλέκεται σε δραστηριότητες που απαιτούν έντονη κίνηση, να κινείται νευρικά και σπασμωδικά, να πηδά και να στριφογυρίζει.
• Απολαμβάνει έντονες-σκληρές δραστηριότητες.
• Αναζητά δραστηριότητες με έντονες κινήσεις.
• Κάνει σβούρες χωρίς να ζαλίζεται.
• Έχει δυσκολία να καθίσει χωρίς να κινείται.

     7. "Έχει ευαισθησία στον ήχο" (Ακουστικό).

Μέσα σε αυτόν τον θορυβώδη κόσμο στον οποίο ζούμε τα παιδιά με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας και αυτά χωρίς, μπορούν πολύ εύκολα να αναστατωθούν.  Για ένα παιδί με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας, δεν έχει σημασία αν βρίσκεται σε ποδοσφαιρικό αγώνα ή σε ένα επίσημο δείπνο, καθώς οποιαδήποτε δημόσια συνάντηση μπορεί να το αναστατώσει.

Ένα παιδί που είναι υπερ-ευαίσθητο σε ακουστικά ερεθίσματα, πιθανώς να:

• Αποσπάται εύκολα από ήχους.
• Κάνει το ίδιο θόρυβο για να "πνίξει" τους εξωτερικούς θορύβους.
• Αποφεύγει συσκευές που κάνουν θόρυβο οπως το πλυντήριο πιάτων, η ηλεκτρική σκούπα κ.λ.π.
• Θυμώνει όταν μπαίνει σε κάποιο μέρος με θόρυβο.
• Αντιδρά με φόβο σε δυνατούς και οξείς ήχους.
• Παρατηρεί ήχους που οι άλλοι δεν ακούν.
• Ζητά, συχνά, από άτομα γύρω του να ησυχάσουν ή να μιλήσουν πιο χαμηλά.
• Απομακρύνεται από δυνατούς ήχους, ακόμη και να έχει έκρηξη θυμού.

Ένα παιδί που είναι υπο-ευαίσθητο σε ακουστικά ερεθίσματα πιθανώς να:

• Αναζητά θορυβώδη μέρη ή συγκεκριμένους ήχους.
• Κάνει θόρυβο, χωρίς κανένα λόγο.
• Να μην αποκρίνεται σε λεκτικές νύξεις ακόμη και όταν απευθυνθούμε σε αυτό με το όνομα του.
• Του αρέσουν πολύ έντονοι ήχοι και θόρυβοι.
• Αναζητά συγκεκριμένους ήχους.
• Μην μπορεί να μας πει απο που έρχεται κάποιος θόρυβος.
• Μην θυμάται ή να μην καταλαβαίνει πράγματα που του έχουν ειπωθεί με αποτέλεσμα να χρειάζεται να του δώσουμε ξανά και ξανά οδηγίες.
• Ρωτά συχνά "Τί;"
• Μην ήταν πολύ ομιλητικό ως νήπιο.

     

     8. "Δεν συντονίζει τις κινήσεις του" ( Αδρή κινητικότητα).

Για τα παιδιά με  Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας που επηρεάζουν την αδρή τους κίνηση είναι αρκετά δύσκολο να λάβουν μέρος και να ολοκληρώσουν δραστηριότητες που απαιτούν αδρή κίνηση. 

Ένα παιδί με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας που επηρεάζουν την αδρή του κίνηση, πιθανώς να:

• Είναι δύσκολο να"σχεδιάσει" πως θα κινηθεί.
• Έχει φτωχό συντονισμό κινήσεων.
• Κινείται αδέξια ή εμφανίζεται τσαπατσούλικο.
• Καθυστερεί να περπατήσει, να τρέξει, ανέβει σκαλιά, να πιάσει μία μπάλα.
• Έχει υψηλό ή χαμηλό μυϊκό τόνο.
• Είναι δύσκολο να μάθει-ακολουθήσει βήματα σε μία άσκηση ή χορό.

    9. "Έχει φτωχό γραφοκινητικό έλεγχο" (Λεπτή κινητικότητα).

Κανένας μας δεν γεννιέται με  δεξιότητες λεπτής κινητικότητας, αντιθέτως προσπαθούμε πολύ σαν παιδιά για να τις κατακτήσουμε. 

Ένα παιδί με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας που επηρεάζουν την λεπτή του κινητικότητα πιθανώς να:

• Έχει δυσκολία στο γράψιμο.
• Έχει δυσανάγνωστα γράμματα.
• Σπάει την μύτη του μολυβιού.
• Δυσκολεύεται να ανοιγοκλείσει ένα κουμπί ή ένα συνδετήρα.
• Ρίχνει πράγματα.
• Έχει δυσκολίες στο ντύσιμο και στο φαγητό.
• Bάζει μεγάλη πίεση για να πιάσει αντικείμενα.
• Έχει καθυστέρηση σε δεξιότητες όπως: να χρωματίσει, ή να κόψει με το ψαλίδι.

      10. "Έχει κοινωνική ανασφάλεια" (Κοινωνικότητα).

Σχεδόν όλοι μας θέλουμε να έχουμε φίλους, να ταιριάζουμε σε παρέες και να γινόμαστε αποδεκτοί, όμως οι κοινωνικές δεξιότητες σε κάποιους "βγαίνουν" πιο φυσικά απ' ότι σε άλλους. Τα παιδιά με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας προτιμούν να είναι μόνα τους, αλλά με την σωστή καθοδήγηση μπορούν να μάθουν τα οφέλη της παρέας με άλλα άτομα, να κάνουν φίλους και να γίνουν φίλοι. 

Τα παιδιά με Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας  που επηρεάζουν την κοινωνικότητα τους, πιθανώς να:

• Αποφεύγουν μέρη με πολύ κόσμο.
• Έχουν δυσκολίες να κάνουν φίλους.
• Είναι μοναχικά.
• Φοβούνται τα μέρη με πολύ κόσμο και να αποφεύγουν να κάθονται κοντά σε άλλα άτομα.
• Νιώθουν άβολα σε πολυπληθή μέρη. 

Μπουρνάκα Αικατερίνη, Εργοθεραπεύτρια.

Πηγή:

B. Sher., 2016. Digging in to Sensory Processing Disorder. In: B. Sher (ed). Everyday Games for Sensory Processing Disorder. California: Athea Press, pp. 26-37.