Όραση & Ισορροπία. Με ποιον τρόπο το οπτικό σύστημα επηρεάζει την ισορροπία των παιδιών;

Με ποιον τρόπο το οπτικό σύστημα επηρεάζει την ισορροπία των παιδιών;

                

Πολλές φορές ως θεραπευτές αλλά και γονείς παρατηρούμε παιδιά τα οποία χάνουν την ισορροπία τους ή σκοντάφτουν και πέφτουν συχνά, διστάζουν να ανέβουν και να κατέβουν σκαλιά, να πιάσουν κάποιο αντικείμενο που βρίσκεται ψηλά ή κάτι που θα τους πετάξουμε (π.χ. μπάλα), και θεωρούμε πως έχουν δυσκολίες στην αδρή κινητικότητα.
Η αλήθεια, όμως, πολλές φορές είναι οτι τα παιδιά αυτά έχουν περισσότερες δυσκολίες στην όραση τους (οπτικό σύστημα) παρά στις κινητικές δεξιότητες και συχνά αυτές οι δυσκολίες στην όραση δεν ανιχνεύονται εως ότου επηρεάσουν την συνολική ανάπτυξη του παιδιού, καθώς είναι πολύ δύσκολο να διακρίνει κανείς εάν οι δυσκολίες  οφείλονται σε κινητικό και όχι οπτικό έλλειμμα, χωρίς την κατάλληλη παρέμβαση των ειδικών για την όραση. 

Πώς όμως μπορούμε ως εργοθεραπευτές να βοηθήσουμε στον εντοπισμό προβλημάτων όρασης, κοιτάζοντας τις κινητικές δεξιότητες; Ακολουθούν 3 "κόκκινα καμπανάκια", τα οποία πρέπει να ελέγχουμε:

• Ανασφάλεια στην άκρη ενός σκαλιού/ορόφου, κούνημα μπρος-πίσω, διστακτικό-αργό περπάτημα και τοποθέτηση του ποδιού πάνω στο σκαλί, για να ανέβει ένα σκαλί, δυσκολεύεται να υπολογίσει την απόσταση του σκαλιού απο το πόδι του, καθώς και που πρέπει να τοποθετήσει το πόδι του στο σκαλί ( αντίληψη βάθους).
• Δείχνει εκτός ισορροπίας, καθώς περπατάει σε διαδρόμους ή στην αίθουσα.
• Έχει δυσκολίες σε δραστηριότητες που απαιτούν οπτικοκινητικό συντονισμό, για παράδειγμα, να πιάσει και να πετάξει μία μπάλα, να "χτυπήσει" ένα μπαλόνι κ.λ.π.

Σύνδεση μεταξύ όρασης και ισορροπίας.

Πολλές έρευνες έχουν δείξει την σχέση μεταξύ κακής όρασης και φτωχής ισορροπίας. Ας αναλύσουμε αυτή την σύνδεση:

1.  Η ισορροπία είναι ένα βασικό συστατικό της κινητικής ανάπτυξης και εξαρτάται απο τρία αισθητικοκινητικά συστήματα που εργάζονται μαζί: το αιθουσαίο, το ιδιοδεκτικό και το οπτικό.

2.  Ιδιοδεκτικότητα: Το σώμα μας έχει μερικά μικρά "σημεία πίεσης" που ενημερώνουν τον εγκέφαλο, για το πού βρίσκεται το σώμα μας σε σχέση με τον χώρο. Μας ενημερώνει για πράγματα όπως, πότε το πόδι ακουμπά το έδαφος και πότε το κεφάλι μας κινείται πάνω-κάτω.

3.     Αιθουσαίο σύστημα: Αυτό το σύστημα ενημερώνει τον εγκέφαλο για το αν κινούμαστε, από την κίνηση του υγρού, των ημικυκλικών καναλιών του αυτιού. Αν για παράδειγμα, το σώμα κάνει μία γρήγορη στροφή για να αποφύγει μία μπάλα, το αιθουσαίο σύστημα στέλνει μήνυμα στον εγκέφαλο, και ο εγκέφαλος ενημερώνει τους μύες ότι πρέπει να "αντιδράσουν" και να κρατήσουν το σώμα σε ισορροπία. 

4.    Όραση: Τα μάτια έχουν οπτικές απολήξεις, με φωτο-ευαίσθητα κύτταρα που ονομάζονται ραβδία και κωνία. Αυτά στέλνουν μηνύματα στον εγκέφαλο, μέσω του οπτικού νεύρου, και ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί αυτά τα σημάδια για να μας ενημερώσει για το τι βλέπουμε, δημιουργώντας εικόνες οι οποίες είναι διαφορετικές στον κάθε άνθρωπο. Οι αλλαγές στις εικόνες, που βλέπουν τα μάτια μας, μας "λένε" πόσο κοντά μας είναι ένα αντικείμενο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για να διατηρήσουμε την ισορροπία μας. Αν το οπτικό σύστημα δεν λειτουργεί κατάλληλα, δεν μπορούμε να καταλάβουμε πράγματα όπως για παράδειγμα οτι πρέπει να μειώσουμε την ταχύτητα μας για να ακουμπήσουμε την άκρη του σκαλοπατιού και να κάνουμε το επόμενο βήμα. 

Διαβάζοντας τα παραπάνω, μπορούμε να καταλάβουμε πως ένα πρόβλημα σε κάποιο απο αυτά τα συστήματα (ιδιοδεκτικό, αιθουσαίο, οπτικό) μπορεί να επηρεάζει την ισορροπία, οπότε εάν το παιδί έχει πρόβλημα με τις κινητικές του δεξιότητες και δραστηριότητες αιθουσαίας και ιδιοδεκτικής επεξεργασίας δεν φαίνεται να το βοηθούν καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε κάποιον οπτoμέτρη, γιατί μπορεί να δείτε τεράστια αλλαγή στην σταθερότητα και την γενική ασφάλεια που νοιώθει το παιδί με δραστηριότητες που απαιτούν κίνηση.

Μπουρνάκα Αικατερίνη, Εργοθεραπεύτρια.

Πηγή:

 The Inspired Treehouse, 2016. How the visual system affects balance? [online]. Available at: <http://theinspiredtreehouse.com/how-the-visual-system-affects-balance/> Accessed 28 May 2016.